อคฺคมคฺคสฺส ภงฺคกฺขเณ อรหนฺตานํ เตสํ มคฺคสจฺจญฺจ น นิรุชฺฌิสฺสติ สมุทยสจฺจญฺจ นุปฺปชฺชิสฺสติฯ
(ง) ปจฺจนีกโอกาโส
[151] ยตฺถ ทุกฺขสจฺจํ นุปฺปชฺชิสฺสติ…เป.…ฯ
(จ) ปจฺจนีกปุคฺคโลกาสา
[152] ยสฺส ยตฺถ ทุกฺขสจฺจํ นุปฺปชฺชิสฺสติ…เป.…ฯ
(ยสฺสกมฺปิ ยสฺสยตฺถกมฺปิ สทิสํ, สมุทยสจฺจํ มคฺคสจฺจํ นานากรณํ, อคฺคมคฺคสฺส ภงฺคกฺขเณ, อรหนฺตานํ อสญฺญสตฺตานํ เตสํ ตตฺถ มคฺคสจฺจญฺจ น นิรุชฺฌิสฺสติ สมุทยสจฺจญฺจ นุปฺปชฺชิสฺสติ)ฯ
(4) ปจฺจุปฺปนฺนาตีตวาโร
(ก) อนุโลมปุคฺคโล
[153] ยสฺส ทุกฺขสจฺจํ อุปฺปชฺชติ ตสฺส สมุทยสจฺจํ นิรุชฺฌิตฺถาติ? อามนฺตาฯ
ยสฺส วา ปน…เป.…ฯ
(ปจฺจุปฺปนฺนอตีตา [ปจฺจุปฺปนฺเนนาตีตา (สฺยา.)] ปุจฺฉา อุปฺปาทวาเรปิ อุปฺปาทนิโรธวาเรปิ ยสฺสกมฺปิ ยตฺถกมฺปิ ยสฺสยตฺถกมฺปิ อนุโลมมฺปิ ปจฺจนีกมฺปิ สทิสํ, อสมฺโมหนฺเตน วิภชิตพฺพา)ฯ
(5) ปจฺจุปฺปนฺนานาคตวาโร
(ก) อนุโลมปุคฺคโล
[154] (ก) ยสฺส ทุกฺขสจฺจํ อุปฺปชฺชติ ตสฺส สมุทยสจฺจํ นิรุชฺฌิสฺสตีติ?
อคฺคมคฺคสฺส อุปฺปาทกฺขเณ อรหนฺตานํ จิตฺตสฺส อุปฺปาทกฺขเณ ยสฺส จิตฺตสฺส อนนฺตรา อคฺคมคฺคํ ปฏิลภิสฺสนฺติ ตสฺส จิตฺตสฺส อุปฺปาทกฺขเณ เตสํ ทุกฺขสจฺจํ อุปฺปชฺชติ, โน จ เตสํ สมุทยสจฺจํ นิรุชฺฌิสฺสติฯ อิตเรสํ อุปปชฺชนฺตานํ ปวตฺเต จิตฺตสฺส อุปฺปาทกฺขเณ เตสํ ทุกฺขสจฺจญฺจ อุปฺปชฺชติ สมุทยสจฺจญฺจ นิรุชฺฌิสฺสติฯ
(ข) ยสฺส วา ปน สมุทยสจฺจํ นิรุชฺฌิสฺสติ ตสฺส ทุกฺขสจฺจํ อุปฺปชฺชตีติ?